به گزارش قوچان خبر؛ خراسان رضوی به لحاظ تنوع آب و هوایی و اقلیمی ، غنی بودن خاک و برخورداری از نور خورشید ، از استان های مستعد کشورمان در تولید محصولات باغی ، از جمله انگور و کشمش است و از قدیم در تعدادی از روستاها و مناطق این سرزمین ، تاکستان های بزرگ و پربار وجود داشته و هنوز هم جمعیت زیادی در این باغ ها فعالیت می کنند .
در این میان شهرستان قوچان نیز با شرایط مناسب آب و هوایی و حاصلخیزی اراضی ، از دیرباز دارای باغ های بزرگ و متعدد انگور بوده و انگور کشمشی بی دانه آن موسوم به سلطانی در بین دیگر انواع انگور آن ، محصولی کم نظیر ، با میزان مواد قندی بیشتر ، تبدیل به کشمش شده و با صادرات به کشورهای مختلف ، جایگاه مناسبی در بازار و ارزآوری خوبی داشته است و اکنون نیز این محصول ، مشتریان و طرفداران خاص خود را دارد. اگرچه به طور کلی و در نهایت باغداران با وجود زحمت و تلاش فراوان چندان که باید سودی به دست نمی آورند و اغلب سود نصیب واسطه ها و دلالان شده و می شود و تاکداران با مشکلاتی چون کم آبی و خشکسالی، پدیده های جوی همچون سرماهای ناگهانی و گاه سیل، تگرگ و همچنین پایین بودن قیمت کشمش پس از تولید و… روبه رو می شوند و نبود بسته بندی و فقدان بستر مناسب برای صادرات مستقیم و درمواردی دلسردی برخی باغداران ، از جمله دغدغه ها در این حوزه کاری است .
در هرحال هنوز تاکداران علاقه مند و نمونه ای با تاکستان های بزرگ و پربار در شهرستان مشغول فعالیت برای تولید انگور و کشمش هستند. سراغ یک تاکدار نمونه در روستای بیگلر می رویم ، به این منظور در مهرماه که روزهای پایانی جمع آوری انگور و تولید کشمش در برخی باغ های قوچان است از شهر خارج می شویم و پس از طی حدود ۲۳ کیلومتر از محور قوچان -فاروج ، از دور برگردان مقابل ، به سمت چپ محور عبور می کنیم و پس از پشت سر گذاشتن چند روستا در مسیر روستای بیگلر ، از جمله جعفرآباد و روستای محمودی به مقصد می رسیم و وارد تاکستان الگویی او می شویم . وقتی نور خورشید به خوشه های طلایی رنگ انگورهای کشمشی می تابد درخشش خاصی در آن ها ایجاد می شود و با مشاهده بوته های پربار و بهره گیری از شیوه های نوین آبیاری ، وجود دستگاه سنجش رطوبت باغ و محیط و مکانیزه بودن باغ حس پیشرفت در تولید این محصول به ما دست می دهد.
۵ هکتار باغ الگویی
در ادامه پای صحبت باغدار می نشینیم .او با اشاره به ۵ هکتار وسعت این تاکستان در مجموعه باغ ۱۰ هکتاری میوه ،می گوید: در روستای بیگلر و چند روستای دیگر این منطقه ، به لحاظ شرایط مناسب اقلیمی و آب و هوایی ، باغ های کوچک و بزرگ انگور وجود دارد که تنها منبع درآمد بعضی از باغداران محسوب می شود اگرچه طی سال ها اغلب باغداران منطقه ، با همان شیوه های قدیمی ، سنتی و معیشتی به این کارمشغول هستند .
خلیل قنبری می افزاید: درواقع شیوه های کشت و تولید سنتی ، چندان که باید توجیه و صرفه اقتصادی ندارد.بنابراین چندسال پیش با همکاری برادرانم در روستا تصمیم گرفتم با کنار گذاشتن روش های قدیمی و کم حاصل ، از روش های نوین آبیاری و کشت همچون طرح داربستی و فراز و مکانیزه استفاده کنم و با مدیریتی صحیح و علمی و بهره گیری از فناوری های روز، با راهنمایی کارشناسان و متخصصان ، کار خود را درجهت تولید هرچه بهتر و بیشتر توسعه و آن را ادامه دهم. وی خاطر نشان می کند: در شیوه های جدید و مکانیزه، اصول و چارچوب هایی وجود دارد که باید رعایت شود که در شیوه داربستی و فراز، برخلاف شیوه های قدیمی ، پاچراغی و پشته ای که بوته ها کوتاه است و روی خاک وزمین قرار دارد، بوته ها به سمت بالا کشیده می شود و اصولا درخت انگور از گروه پهن برگ هاست و تمایل آن به ارتفاع است و روندگی زیادی دارد که البته به موقع هرس می شود . در این روش بوته ها از روی زمین جمع می شود ودرنتیجه کار کودپاشی ، هرس و آبیاری هم راحت تر است و استفاده از تجهیزات مکانیزه به سهولت انجام می شود ضمن آن که بوته ها و خوشه ها از نور و هوای کافی برخوردار می شود و مشکل رطوبت و ایجاد قارچ نیز ندارد و درنهایت مصرف سموم، آفت کش ها و حشره کش ها کاهش می یابد و از هزینه های اضافی کاسته می شود و بی تردید با افزایش تولید ، محصولی باکیفیت نیز خواهیم داشت. البته ایجاد سایه بان و سایه اندازی لازم در این طرح نیز از جمله اقدامات تکمیلی است که فواید خاص خود همچون جلوگیری از تبخیر بیش ازحد آب و گرمای شدید را دارد.
خوشه های زرین، قیمت های پایین
این باغدار تصریح می کند: اگر قرار است سطح زیر کشت باغ های انگور در شهرستان افزایش یابد ، باغدار دلسرد و بی انگیزه نشود و روی به کشت جایگزین نیاورد و از نابودی باغ های انگور این محصول با ارزش و مفید جلوگیری شود، در وهله اول باید به فکر مشکلات مالی و تولید تاکدار بود که ضرورت دارد دولت یک سری تسهیلات بانکی با سود کم به تولید کنندگان اختصاص دهد و باغدار به نحو شایسته مورد حمایت و تشویق قرار گیرد تا بتواند به راحتی و با قیمت های مناسب ، مواد لازم در تولید انگور و کشمش را تهیه کند و دغدغه برخی مواد بی کیفیت وارداتی را نداشته باشد که به طور نمونه می توان به مواد لازم در خشک کردن انگور و تبدیل آن به کشمش مانند روغن سبزه یا پودر و گردهای مخصوص اشاره کرد که قبلا از نوع اروپایی و بسیار باکیفیت وارد می شد و حال بعضا از چین و بدون کیفیت وارد می شود یا سموم و آفت کش ها که باید مورد توجه مسئولان باشد. وی از گرانی فزاینده سموم نیز گلایه می کند.
مشکل نبود بسته بندی
وی می افزاید:نبود بسته بندی در محصول انگور و کشمش نیز همچنان از مشکلات به ویژه در کار عرضه به بازار و صادرات است . این درحالی است که در این زمینه طی سال های گذشته تاکنون برای ایجاد برند برای محصول باکیفیت و ممتاز قوچان و برندینگ اقدامی نشده و باعث شده است یک عده از دلالان و واسطه ها ، محصول این شهرستان را باقیمت های پایین و فله ای و به اصطلاح سر باغ و یک جا خریداری کنند و سپس به منطقه خود ببرند و با نام محل خود عرضه کنند و در نهایت هم از کشوری مثل ترکیه سر درآورد که آن جا با بسته بندی های جذاب و زیبا و اقدامات خاصی با نام و برند ترکیه به کشورهای دیگر از جمله اروپا صادر شود .درحالی که با اتخاد تدابیری مناسب و حمایت و تشویق می توان کار را در همین قوچان از ابتدا تا انتها انجام داد و صادرات به طور مستقیم و بدون واسطه و بابرند خود قوچان صورت گیرد. در هرحال طی چند سال اخیر متاسفانه باغداران قوچانی از کمک های مالی قابل توجهی برخوردار نبوده اند.
متوسط تولید در هکتار
قنبری تصریح می کند: با توجه به تلاش ما برای تولید یک محصول با کیفیت و سالم ، براساس بررسی های کارشناسان جهاد کشاورزی و کیل گیری ها از میزان تولید ، تاکنون موفق به کسب رتبه های اول استانی و کشوری شده ایم به طوری که میانگین تولید انگور شهرستان بین ۲۲ تا ۲۵ تن در هکتار است که محصول ما در یک مقطع به بالاتر از ۱۵۰ تن در هکتار رسید و امسال نیز کیل گیری رقم بالاتری از میزان قبلی را نشان داده که هنوز رتبه ها اعلام نشده است.
کشمش قوچان حرفی برای گفتن دارد
مدیر جهاد کشاورزی قوچان در این باره اظهار می کند: این شهرستان با بیش از ۵ هزار هکتار باغ زیر کشت انگور از لحاظ سطح زیر کشت در رتبه دوم استانی قرار داردودر میزان تولید محصول و کیفیت و مرغوب بودن آن از برترین ها به شمار می آید و کشمش بی دانه و کم نظیر آن با عنوان “سلطانی” از قدیم در بازارها و صادرات ، حرفی برای گفتن داشته و دارد. حیاتی می افزاید: در صورت مساعد بودن شرایط آب و هوایی ، سالیانه تا ۹۰ هزار تن انگور از ارقامی چون عسکری، خلیلی، لعل،گل برطبق، سفید انگور،سبز انگور،صاحبی ،یاقوتی و کشمشی تولید می شود که معمولا تا۹۰ درصد آن از نوع کشمشی است که هر سال مقداری به صورت تازه خوری در شهرستان مصرف و بقیه به دیگر شهرها و شمال کشور هم ارسال می شود و درمجموع ، وجود باغ های انگور در قوچان یکی از مزیت ها و ظرفیت های قابل توجه آن است که صادرات کشمش آن ارزآوری خوبی داشته است. در هرحال باید تاکستان های پربار شهرستان با تشویق و ایجاد انگیزه در تولیدکنندگان همچنان پابرجا بماند و برمیزان تولید کیفی محصول انگور و کشمش آن افزوده و جایگاه کشمش صادراتی آن حفظ شود.
کاهش تولید کشمش
مسئول باغبانی جهاد کشاورزی قوچان نیز خاطر نشان می کند: امسال با توجه به پایین بودن قیمت کشمش در بازار و نداشتن صرفه اقتصادی آن برای تولید کننده ، بسیاری از باغداران ، محصول انگور خود را یک جا در باغ به خریداران فروختند ودرنتیجه میزان تولید کشمش نسبت به سال های قبل کاهش یافته است. تقدیسی می افزاید: هرسال به طور متوسط تا ۷۰ درصد از محصول انگور تبدیل به کشمش و ۳۰ درصد به صورت ترفروشی راهی بازار می شد اما امسال می توان گفت این میزان ، به ۵۰ درصد تولید کشمش اختصاص یافته و۵۰ درصد ترفروشی شده است. وی با اشاره به وجود باغ های نمونه و الگویی انگور در نقاطی از شهرستان و همچنین تولید کنندگان نمونه در روستاهایی چون بیگلر ، فخرآباد، علی آباد و … در برنامه کیل گیری از باغ ها ، تاکدارانی تا ۱۵۰ تن در هکتار و حتی حدود ۱۸۰ تن در هکتار تولید داشته اند که برای کسب مقام های استانی و کشوری توسط کارشناسان ، نفرات برتر مشخص خواهند شد.
نیاز به رقابت در بازار
یکی از تجار و صادرکنندگان نیز می گوید:در کنار صادرات خشکبار از ایران، با توجه به امکانات بالقوه تولید کشمش در داخل کشور و ارزش افزوده آن در بخش های کشاورزی، صنعت و خدمات باید برای گسترش صادرات این محصول به خارج از کشور اقدامات
جدی تری صورت گیرد. وی تصریح می کند:امروزه در کشورهای تولید کننده این محصول و رقیب، چه از لحاظ حمایت از تولید کننده و چه بهره گیری از علوم و فناوری و همچنین صادرات، امتیازاتی همچون تسهیلات گمرکی، نرخ های ترجیحی و… درنظر گرفته و صادرات خود را افزایش داده اند .بنابراین لازم است در کشورمان نیز گام های موثری برداشته شود و در صورتی که درخصوص بهبود کیفیت محصول صادراتی کشور ، اقداماتی به موقع و دقیق و کارهایی چون بسته بندی در جهت صادرات مستقیم انجام نشود ، بدیهی است که به تدریج در این زمینه و صدور محصول با رکود و مشکل مواجه خواهیم شد. این در حالی است که فعالیت در کار تولید انگور و در باغ های آن نیز از لحاظ اشتغال و کمک به معیشت خانوارها حائز اهمیت است و رکود و نبود آن ، بیکاری ،فقر و مهاجرت های روستایی را به دنبال خواهد داشت .
یک باغدار نیز تصریح می کند: هرگونه تلاش ما برای معیشت و اقتصاد خانواده است چراکه در خیلی از روستاها باغ های کوچکی وجود دارد که تک محصولی است و محصول آن تنها ، انگور وکشمش است و لازم است همین مقدار نیز حفظ شود و افرادی مثل ما نیز نیاز به کمک ها و حمایت های به موقع مسئولان دارند و در نهایت ماندگاری و توسعه تاکستان های شهرستان نیازمند توجه هر چه بیشتر دولت و مسئولان در جهت حمایت از تاکداران و ایجاد انگیزه و رغبت در آنان است.