باجگیران ، خسته از رکود !

قصه  محرومیت  و  دوری  از رونق  اقتصادی  شهر مرزی باجگیران هم از آن دست حکایت‌هایی است که تامل‌برانگیز است؛ چرا که اقتصاد این شهر وابسته به تبادلات اقتصادی و صدور کالا و ورود و خروج کامیون‌های ترانزیتی و صادراتی به کشور همسایه ترکمنستان است  و با گذشت دوسال از شیوع کرونا و بسته شدن مرز باجگیران در همسایگی کشور ترکمنستان به روی تجار و کامیون‌داران ایرانی ، هیچ تبادل کالایی بین دو کشور  از مرز باجگیران  انجام نمی‌شود؛ موضوعی که دودش به چشم ساکنان شهر مرزی باجگیران می‏رود  و بازارچه از رونق‌افتاده این شهر تاثیر مستقیمی در معیشت ساکنان منطقه دارد. به گزارش خراسان رضوی ، باجگیران  دورمانده از قطار توسعه و خسته از رکود اقتصادی،  نیازمند نگاه مهربان‌تر وپیگیرانه‌تر  مسئولان است تا با رفع همه مشکلات وموانع، از موقعیت استراتژیک خود درجهت رشد و شکوفایی استعدادها و رونق اقتصادی منطقه به خوبی بهره گیرد.

از زمان فروپاشی اتحادجماهیر شوروی و تقسیم آن به چندین کشور مستقل ، لزوم تعیین نقطه‌ای استراتژیک برای ایجاد رابطه‌ای نزدیک از لحاظ اقتصادی با این کشورها اجتناب‌ناپذیر می‌نمود. علت این موضوع، حس نزدیکی و قرابت این کشورها با کشور ما بود و همچنین علایق مشترک از نظر مذهبی، فرهنگی، تاریخی ، اقتصادی و منافع مشترکی که با ما داشته اند؛ تا این که چندی پس از استقلال کشورهای آسیای میانه وگشایش مرزمناسبی چون باجگیران در استان خراسان و فعالیت و جنب وجوش گمرک قدیمی آن ، تردد کامیون های ترانزیت و مبادلات کالا، فعالیت های تجاری، رفت وآمد مسافران وگردشگران به ویژه اتباع ترکمنستان،  تحولی درمنطقه باجگیران درشمال قوچان ایجاد کرد‌. اقداماتی چون احداث و راه‌اندازی بازارچه مرزی مشترک در نقطه صفر مرزی نیز پاسخی منطقی به ارتباط قوی ، فرهنگی ومعنوی دو ملت ایران وترکمنستان به منظور تبادلات بیشتر و بهتر به‌ویژه درزمینه تجارت و بازرگانی و همچنین بهبود وضعیت معیشتی مردم منطقه و افراد بومی بود. درپی این تحولات به‌تدریج عده‌ای از مردم منطقه که طی سال های گذشته برای کار به شهرهای بزرگ و همچنین قوچان مهاجرت کرده بودند، بازگشتند که با فعالیت های گمرکی و بازارچه‌ای و فعال شدن تعدادی از واحدهای صنفی و مغازه ها در داخل شهر و رفت وآمد مسافر وگردشگر، فرصت‌های شغلی برای مردم  ازجمله جوانان فراهم شد. درادامه نیز احداث پایانه مرزی ایران و ترکمنستان و افتتاح پایانه ها با حضور رئیس‌جمهور وقت ایران و ترکمنستان  هم براهمیت مرزی باجگیران و صادرات کالا از این گذرگاه افزود و صدور پروانه گذر مرزی برای مرزنشینان و مردم منطقه با مسافت و شعاع معین نیز موجب رفت وآمدهای بیشتری بین دوکشور همسایه شد.

هنوز زمان زیادی از این تحولات و فعالیت های مرزی ، پایانه‌ای و گمرکی نگذشته بود که از ۱۱ شهریورماه  ۱۳۹۱  اعلام شد ، روزانه فقط ۱۰ تا ۱۲ کامیون آن هم بامجموع وزن وبار کمتر از ۲۰ تن می توانند تردد داشته باشند. حدود دو سال قبل بود که با شیوع کرونا  در ورود اتباع ترکمنستان به بازارچه مرزی طرف ایران و خرید کالا ، از سوی کشور همسایه محدودیت ایجاد شد که برکسادی بازار غرفه‌داران بیش از پیش دامن زد و درنهایت هم کار به مسدود شدن مرز و تعطیلی بازارچه مرزی انجامید.

 ناظر گمرکات خراسان رضوی در گفت‌وگو با خراسان رضوی با تایید مشکلات به وجود آمده در مرز باجگیران می گوید: از اسفند سال ۹۸ همزمان با شیوع کرونا بازارچه مرزی برای تبادل کالا در باجگیران بسته شده است.امید جهانخواه در پاسخ به این سوال که  طرف ترکمنستانی قرار بود اقداماتی برای  رفع مشکلات به وجود آمده برای  تعاملات تجاری انجام دهد، می گوید: با پیگیری هایی که از طرف وزارت امور خارجه کشورمان صورت گرفته است، فعلا تردد  افراد دیپلمات از مرز باجگیران انجام می شود و تبادل کالایی نه از طریق بازارچه و نه از طریق  گمرک انجام  نمی شود و هیچ مسافری نیز رفت وآمد ندارد.وی همچنین در پاسخ به این سوال که دلایلی که طرف ترکمنستانی برای بسته شدن مرز بیان می کند چه مواردی است، می گوید: طرف ترکمنستانی از زمانی که کرونا شیوع پیدا کرد بیان می کرد که امکانات ضدعفونی کردن محموله ها باید در مرز وجود داشته باشد، این در حالی است که ما حاضر شدیم همانند مرز لطف‌آباد و سرخس محموله ها بین کامیون های دو کشور در مرز جابه‌جا و تخلیه بار انجام شود؛ اما این پیشنهاد را هم نپذیرفتند، حتی دلایل مخالفت با این پیشنهاد را نیز اعلام نکردند و فقط گفتند که بررسی می کنیم که اگر شرایط مهیا شد، اجازه تردد  کامیون ها داده شود.ناظر گمرکات خراسان رضوی با بیان این‏که بازارچه باجگیران در گذشته یکی از فعال‏ترین بازارچه های مرزی در کشورمان بود، می‌افزاید: متاسفانه در چند سال  گذشته با محدودیت هایی  که کشور ترکمنستان اعمال کرد، این بازاچه از رونق افتاد؛ حتی قبل از شیوع کرونا طرف ترکمنستانی برای کامیون هایی که می خواستند به سمت ترکمنستان بروند، محدودیت وزنی  کالا هم در نظر گرفته بود.جهانخواه  ادامه می دهد: قبل از شیوع کرونا به طور میانگین اگر روزانه بین ۱۰ تا ۱۵ کامیون به سمت ترکمنستان می‌رفت،  می گفتند وزن کامیون ها همراه با کالا نباید بیشتر از۲۰ تن باشد و عملا کامیون هایی می توانستند حرکت کنند که وزن ۱۰ تن داشته باشند و این موضوع نیز مشکلاتی را ایجاد می کرد؛ بعد از شیوع کرونا هم که اصلا نگذاشتند تردد کامیون ها صورت بگیرد.وی  همچنین در پاسخ به این سوال که برای ضدعفونی کردن محموله ها در مرز باجگیران امکانات و زیر ساخت فراهم نیست؟ می گوید:  امکانات برای ضدعفونی کردن محموله ها فراهم است، سازمان راهداری که متولی این موضوع است امکانات ضدعفونی کردن محموله در مرز باجگیران را فراهم کرده است؛ اما طرف ترکمنستانی دلایل خود را واضح اعلام نمی کند که موضوع فقط ضدعفونی کردن محموله هاست یا مسائل دیگر.ناظر گمرکات خراسان رضوی تاکید می کند: طرف ترکمنستانی اعلام می کرد که در حال بازسازی مسیر عشق‌آباد به سمت باجگیران هستند؛ ظرفیت پل های این جاده بیشتر از این ( ۲۰ تن وزن کامیون همراه با کالا) را ندارد، در حالی که در گذشته با همین جاده و پل ها، کامیون های زیادی با وزن ۴۰ تن تردد می کرد.جهانخواه  با بیان این‏که ما ( گمرک ) ارتباط مستقیمی با  طرف ترکمنستانی نداریم می افزاید:  این‌که این مشکلات بهانه‌گیری آن‌ها باشد یا مسائل دیگر، ما اطلاع نداریم چرا که ارتباط مستقیم با آن‌ها نداشتیم.

فرماندار قوچان نیز  دراین باره اظهارکرد:  بازگشایی کامل مرز و برقراری ترددهای ترانزیتی و سامان‌دهی مجدد باجگیران به یک مطالبه عمومی مردم قوچان تبدیل شده است.  مرآتی افزود: در قبل از سفر ریاست‌جمهوری به ترکمنستان ، ما پیگیری های لازم دراین خصوص را داشته ایم و موقعیت و وضعیت تخصصی باجگیران و ظرفیت های آن از لحاظ مبادلات تجاری و ترانزیتی برای مسئولان مربوط مطرح شده است که نامه ای رسمی نیز به استانداری نوشته شده و درآن‌جا با تحلیلی در این زمینه ، به وزارت خارجه ارجاع شده  و معاون وزیر امورخارجه نیز درجریان قرار گرفته است .

 نماینده مردم قوچان و فاروج در مجلس نیز  با بیان این که طی سال ها باید به وضعیت شهری باجگیران و زیباسازی ومبلمان آن توجه لازم صورت می گرفته است، گفت: در وهله اول با توجه به موقعیت استراتژیکی ومرزی  شهرباجگیران ، آن گونه که باید درتوسعه شهری آن خوب کار نشده است و ضرورت دارد به این کار و ورودی شهر  توجه بیشتری  صورت گیرد و به توسعه مناسبی برسد که در هر حال یک نقطه مرزی و مهم همچون باجگیران از لحاظ امکانات شهری و مبلمان آن ، در نگاه یک گردشگر ومسافر خارجی باید دارای جذابیت ها و جلوه هایی باشد که این موارد درجای خود حائز اهمیت است.  وی افزود: یکی از نیازهای جدی در شهر باجگیران ، گازکشی است که اکنون به عنوان تنها شهر بدون گاز در کشور نیز از آن یاد می شود که چندان زیبنده آن نیست؛ البته تعدادی از روستاهای بخش باجگیران هم هنوز از نعمت گاز بی‌بهره مانده اند که دراین خصوص با وزارت نفت و مسئولان مربوط گفت‌وگو داشته و به طور جد پیگیر موضوع هستیم.  آذری درباره مسائل مرزی نیز خاطرنشان کرد: ضمن پیگیری های قبلی ، نشستی در تهران با سفیر کشورمان در ترکمنستان داشته‌ام و نامه ای هم به وزیر امور خارجه درمورد بازگشایی مرز باجگیران نوشته ام  که البته ترکمنستان سختگیری های زیاد در زمینه کرونا دارد و نسبت به آن حساس است و قرار براین شده تا تجهیزات لازم برای پیشگیری وضدعفونی در مرز  ایجاد و نصب شود تردد هایی به حالت متعارف صورت گیرد. درنهایت فکر می کنم با ارتباطاتی که دولت ومجلس دارند و تلاش ها دراین خصوص، نتایج مثبتی حاصل آید و سفر اخیر رئیس جمهور  به ترکمنستان و رایزنی ها و تبادل‌نظرهای طرفین نتیجه خوبی را برای باجگیران به دنبال داشته باشد؛ این درحالی است که به هرشکل برخی کشورهایی که با ما دشمنی دارند طی این سال ها در ترکمنستان خوب کار کرده اند که باید با اعتمادسازی های لازم، فرصت های اقتصادی وسرمایه گذاری های از دست رفته را جبران کنیم . وی گفت: البته قرار است به زودی درتهران نشستی با سفیر ایران در ترکمنستان داشته باشم تا آخرین نتایج سفر مشخص شود که اطلاع رسانی خواهیم کرد.

 رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان  در امور اقتصادی وتجاری  نیز اظهار کرد: چندی پیش برای  شرکت در جلسه ای با کشور ترکمنستان  از مرز باجگیران وارد کشور همسایه شدم  که قبل از خروج بامشاهده بی‌تحرکی و رکود باجگیران و مقایسه با زمان رونق و جنب وجوش آن  افسوس خوردم و می‌توان از آن ایام به عنوان دوران طلایی باجگیران یاد کرد.محمدنژاد افزود: اگر چه هم‌اکنون برای تردد مسافر از این مرز مشکل خاصی نیست ، اما از لحاظ ترددهای ترانزیتی وحمل ونقل کالا با کامیون وخودروهای سنگین ممنوعیت اعمال شده و از این حیث ، مرز مسدود است.  وی گفت: درهرحال طرف ترکمنستانی  دراین خصوص برخی مشکلات فنی ونبود امکانات را مطرح می کند  و با حساسیت نسبت به کرونا نیز بر محدودیت های مرزی افزوده و سختگیری های بیشتری دارد‌. اگرچه درجریان سفر اخیر رئیس‌جمهور کشورمان به ترکمنستان  قرار براین شده تا شرایط در جهت ارتباطات مرزی وترددها از باجگیران تسهیل شود. البته بازخوردهای کاری این سفر دست‌کم یک تا دوماه طول خواهد کشید و از جزئیات آن اطلاع دقیقی ندارم  و درنهایت هم مشخص شدن آن بستگی به نظر طرف ترکمن دارد.امیدواریم با آغاز سال جدید میلادی ، شاهد رویکرد تازه ترکمنستان باشیم و به جز برقراری رفت وآمدهای مسافری از باجگیران ، ترددهای ترانزیتی نیز همچون گذشته از این گذرگاه و پایانه آن برقرار شود و با فعالیت های گمرکی ، مرزی وبازارچه ای ، باجگیران بیش از پیش رونق گیرد که دراین زمینه لازم است راهکارهای مناسبی را به ترکمنستان ارائه دهیم و آن را در برقراری این ترددها مجاب کنیم و هرگونه غبار محرومیت و فراموشی از چهره باجگیران زدوده شود و مردمان سختکوش منطقه و مرزنشین با شور وشوق ودلگرمی به کار بپردازند و به دور از هرگونه دغدغه خاطر ونگرانی روزگار بگذرانند.